Derleyici (Compiler)
* Bir programlama dilinde yazılmış programı başka bir programlama diline
çeviren programlara “çevirici (translator)” denir. Dönüştürülmek istenen
rogramın yazıldığı dile “kaynak dil (source language)”, dönüşümün yapıldığı
dile ise “hedef dil (target language)” denir.
* Eğer hedef dil, makine dili ya da simgesel makine dili ise bu tür çeviri
programlara “derleyici (compiler)” denir.
* Derleyici, kaynak dosyayı alır ve eğer derleme işlemi başarılı olursa bu kaynak
dosyadan bir “amaç dosyası (object file)” üretir.
* Bu dosya artık ikilik (Binary) biçimdedir ve dosyanın uzantısı .OBJ olmuştur.

Compiler: Herhangi bir programlama dili ile yazılmış bir bilgisayar programını bilgisayar diline(0 ve 1'lere) çeviren programdır.Compiler'ın Türkçe karşılığı derleyicidir.Compilerlar yazılım gelişticilerin hayatını büyük ölçüde kolaylaştırmıştır.Compilerlar olmasaydı yazılım uzmanları programlarını bilgisayar dilinde yazmaya çalışacaklar ve aynı oranda da bilgisayar dilinde yazarkende zorlanacaklardır.

Compiler Nedir?

Bir dilde kullanıcı tarafından girilen kodu (kaynak kodu yada source code) istenilen başka bir kod haline dönüştüren programdır. Genelde üretilen bu kod ortama göre çalıştırılabilir kod (executable code) olarak üretilmektedir. Ancak bir derleyicinin daha doğru tanımı bir dildeki kodu başka dile çeviren program olarak yapılabilir. Örneğin C dilinde yazılan bir programı PASCAL diline çeviren programlara derleyici adı verilebilir.

Diğer bir ifadeyle daha üst seviye bir dilden daha alt seviyeli bir dile tercüme olarak kabul edilebilir. Buna göre örneğin C dilinden Assembly veya makine dili gibi daha alt dillere tercüme ile derleyici kavramı daha da sınırlandırılmış olarak kabul edilebilir.

Derleyiciler günümüzde daha çok bir dilde yazılmış koddan, işletim sistemi ve donanım bağımlı kodların üretilmesinde kulllanılmaktadırlar.

Compiler Nedir? Compiler Ornekleri


Herhangi bir programlama dili ile yazılmış bir bilgisayar programını, bilgisayarın kendi diline çeviren program,derleyici.Yukarıda c dili için kullanılan 2 derleyici programdan resimler bulunmaktadır tabiki sadece bunlar değil dev-c++ ,borland turbo C ,gnu compiler collection ,boland C++ builder ,CodeBlocks
pic c compiler gibi bir çok derleyici bulunmaktadır.


Herhangi bir programlama dili ile yazılmış bir bilgisayar programını, bilgisayarın kendi diline çeviren programa denir.(Derleme)

Örneğin;

COBOL Compiler
C Compiler
C++ Compiler
Basic Compiler



* * * * * *

Sık kullanılan bazı terimler:
kaynaktan kaynağa derleyici (source to source compiler): Bir dilden başka bir dile kod çeviren derleyicilerdir. Örneğin C++ dilinden JAVA diline çevirmek gibi.
çapraz derleyici (crosscompiler):Çalıştığı ortam dışında farklı bir ortam için kod üreten derleyicidir. Örneğin Linux işletim sisteminde, Windows işletim sistemi için kod üretmek gibi.
Tam zamanında derleyici (just in time compiler): Genelde ortam bağımsız ve ara seviye kodların kullanıldığı JAVA veya .NET gibi dil aileleri için kodun son çalıştırıldığı ortamda kodun iyileştirilmesini hedefleyen derleyici grubudur. Yani örneğin java kodu byte koda çevrildikten sonra sanal java makinesi bu kodu zamanında derleyici ile çalıştırarak zamanlamada iyileşmeyi hedeflemektedir.



Resimden de anlıyacağımız gibi Compilerlar derleyicilerdir. Language 1 ve 2 de ki source kod dediğimiz kaynak kod yani kullanıcı tarafndan elle girilmiş olan program kodlarını kndi içinde scan ederek sadece makinaların anladığı bir dil olan makina diline çevirir. Kısacası herhangi bir programlama diliyle yazılmış olan kodları computerın anlıyacağı şekle çeviren programdır.

IDE (Integrated Development Environment)
Program yazarken yazılımı geliştirmeye yardımcı ve içeriğinde bulundurduğu derleyici, yorumlayıcı, hata ayıklayıcı gibi araçlarla geliştirme sürecini organize eden bir yazılım türüdür.

IDE’ lere örnek olarak;

Anjuta
Code::Blocks
Dev-C++
Eclipse
Geany
JDeveloper
KDevelop
Microsoft Visual Studio
NetBeans
Zend Studio
C++ Builder
Visual Studio Express verilebilir.



DEBUGGER (Hata Ayıklayıcı): Adından da anlaşılacağı üzere programda herhangi bir hata var mı kontrol etmemize yarayan araçtır.

COMPİLER: Herhangi bir programlama dili ile yazılmış bir bilgisayar programını, bilgisayarın kendi diline çeviren program, derleyici. Dev-c++ , borland turbo C, gnu compiler collection, boland C++ builder, CodeBlocks, pic c compiler gibi birçok derleyici bulunmaktadır.

* * * * * **

daha açıklayıcı olursak;

Derleyici (Compiler) Nedir?

Derleyici, yazılan programın kaynak kodunu okuyup içerisinde mantıksal veya yazınsal hatalar olup olmadığını bulan, bulduğu hataları kullanıcıya göstererek programın düzeltilmesine yardım eden, hata yoksa programın çalıştırılması öncesinde kaynak kodu makine çeviren diline bir yazılımdır.

Yorumlayıcı (Interpreter) Nedir?

Yorumlayıcı, kaynak kodu kısım kısım ele alarak doğrudan çalıştırır. Yorumlayıcılar standart bir çalıştırılabilir kod üretmezler. Yorumlama işlemi aşama aşama yapılmadığı için genellikle ilk hatanın bulunduğu yerde programın çalışması kesilir. Derleyicilerin tersine kodun işlenmeyen satırları üzerinden hiç geçilmez ve buralardaki hatalar ile ilgilenilmezler. Yorumlayıcılar genelde kaynak koddan, makine diline anlık olarak dönüşüm yaptıkları için, derleyicilere göre daha yavaş çalışırlar. Ayrıca kodu iyileştirme (optimizasyon) imkanı da çoğu zaman yoktur.

Bağlayıcı (Linker) Nedir?

Derleyici tarafından object dosyasına çevrilen bir veya birden çok dosyanın birbirleri ile ilişkilendirmesi ve tek bir çalıştırılabilir dosyaya (Örneğin Windows exe) çevrilmesini sağlayan yazılımdır.

Çalıştırma (Execute) Nedir?

Oluşturulan Makine dili programının çalıştırılması adımıdır.



Derleyici bir site örneği;
Web tabanlı C derleyicisi
http://cmpe150-1.cmpe.boun.edu.tr/onlineCompiler/parts/